Borówka amerykańska – charakterystyka gatunku
Borówka amerykańska (inaczej wysoka) łac. nazwa Vaccinium corymbosum, to krzew jagodowy osiągający do 3 m wysokości, owocujący pysznymi owocami o niezliczonych właściwościach zdrowotnych. Krzewy borówki są wysoce odporna na mróz – nie marzną nawet przy temperaturze do -25 C dlatego stają się coraz bardziej popularne w uprawie w całej Polsce.
W sklepie Akademia Roślin możesz kupić sadzonki borówki amerykańskiej w atrakcyjnych cenach.
Pokrój borówki amerykańskiej jest wzniesiony lub rozłożysty. System korzeniowy jest bogato rozgałęziony lecz bardzo płytki, dlatego w stanie dzikim borówki można spotkać jedynie na terenach podmokłych lub o wysokim poziomie wód gruntowych. Uprawiając borówkę wysoką na działce należy krzewy dość często obficie podlewać.
Pielęgnacja borówki amerykańskiej
Krzewy borówki tworzą pędy proste, wzniesione ku górze lub przybierają formy bardziej rozłożyste i spłaszczone. Siła wzrostu krzewów jest różna. Istnieją odmiany o słabszym wzroście (Bluetta) zaledwie do 1 m wysokości, o wzroście silnym (Jersey) do 1,5 m wysokości lub o wzroście bardzo silnym – do 2-3 metrów.
Pędy jednoroczne wyrastają z szyjki korzeniowej lub z nasady starszych pędów. Barwa pędów zależnie od odmiany jest różna, są one także różnej grubości. Należy pozostawiać tylko pędy grube 1- i 2-letnie, bo tylko takie pędy zapewnią wysokie pliny.
Liście borówki są duże, znacznie większe niż u borówki czernicy, grube, mięsiste, od górnej strony błyszczące. Jesienią liście przybierają barwę pomarańczowoczerwoną lub szkarłatnoczerwoną i stanowią piękny element dekoracyjny.
Kwiaty długości ok 2 cm, mają kształt najczęściej dzwonkowaty i są koloru białego. Zebrane w kwiatostany długości do kilku centymetrów. Kwitnienie zaczyna się w połowie maja (najczęściej po wiosennych przymrozkach) i trwa 3-4 tygodnie. Kwiaty są zapylane przez pszczołowate.
Dojrzewanie owoców przypada na okres, zależnie od odmiany i pogody, od lipca do końca sierpnia. Podobnie jak owoce malin czy truskawek, dojrzewają one nierównomiernie i dlatego owoce każdej odmiany należy zbierać w 2-3 terminach.
Owoce różnią się wielkością i odcieniem Wielkość jagód (średnica) zależna jest od odmiany i waha się w granicach 1-2,5 cm. Największe jagody mają odmiany Blueray, Bluecrop, Darrow i Coville. U odmiany Darrow pojedyncze jagody osiągają nawet 3 cm ! Owoce mają kształt kulisty, owalny lub spłaszczony. Miąższ jest zielonkawobiały, a skórka jagody czarna z mniej lub więcej intensywnym niebieskim nalotem.
Długowieczność – krzewy dobrze pielęgnowane dają dobre plony do 20 lat. Przy odpowiednim cięciu i właściwych warunkach glebowych okres owocowania może być nawet dłuższy.
Plenność – borówka owocuje corocznie, kilkuletnie krzewy wydają plony 5-7 kg
Wytrzymałość na mróz – borówka amerykańska wytrzymuje mrozy do -25 °C, idealnie nadaje się więc do uprawy w Polsce. Temperatury niższe moją już spowodować uszkodzenia, zwłaszcza młodych, jednorocznych pędów. Jedną z bardziej wytrzymałych odmian jest Bluecrop. Przymrozki wiosenne mogą niekiedy uszkodzić także pąki, kwiaty jak i młode zawiązki owocowe.
Odporność na choroby i szkodniki – groźną chorobą grzybową obserwowaną jest zgorzel pędów. Szczególnie narażona jest na nią odmiana Jersey, pozostałe są stosunkowo odporne. Zwalcza się ją opryskując krzewy. Na krzewach mogą się również pojawić szkodniki powodujące gołożer lub mszyce – zwalczamy je mechanicznie lub chemicznie (mszyce). Więcej o zagrożeniach dla krzewów borówki i o tym jak się przed nimi zabezpieczyć opisaliśmy w temacie szkodniki i choroby borówki amerykańskiej.
Jak uzyskać o 50% większe zbiory owoców z uprawy borówki
Co prawda krzewy borówek to rośliny samopłodne, nie mniej aby uzyskać więcej owoców z naszych krzewów, powinniśmy zapewnić im „towarzystwo” innych odmian. Kupując sadzonki borówki amerykańskiej pamiętajmy, iż posadzone krzewy będą lepiej owocowały (nawet o 50%) jeśli posadzimy obok siebie różne odmiany o zbliżonym terminie kwitnienia.
Znajomość odmian borówki, a co za tym idzie terminów kwitnienia i owocowania umożliwia bardziej przemyślany zakup roślin, a w efekcie lepsze zbiory owoców. Owoce zapylone pyłkiem innej odmiany równomiernie dojrzewają, a pierwsze zbiory są od 10 do 14 dni wcześniej, niż w przypadku krzewów, które zostały zapylone przez tę samą odmianę. Owoce zapylone pyłkiem obcym są większe nawet o 50%. Warto zauważyć iż posiadanie w swoim ogrodzie odmian o różnych porach owocowania pozwoli nam cieszyć się pysznymi owocami borówki przez całe lato – od połowy lipca (odmiany wczesne) aż do drugiej połowy września (odmiany późne np Darrow).
Z uwagi na budowę kwiatów borówki wysokiej, do przeniesienia pyłku, a więc zapylenia, konieczna jest obecność owadów. Najlepiej zapylają trzmiele oraz pszczoły. W przypadku domowych ogródków i niewielkich plantacji liczba owadów jest wystarczająca. Natomiast jeśli ktoś planuje uprawiać borówkę dla celów zarobkowych (np. zakładając plantację powyżej 1 ha) warto pomyśleć o zakupie dodatkowych owadów celem lepszego zapylania.
Ciekawostka: Pszczoła miodna niechętnie odwiedza rośliny o dużych kwiatach – np. odmiany ‘Chandler’, ‘Toro’, czy ‘Lateblue’. Czasami zdarza się jednak, iż nie jest ona w stanie sięgnąć do nektaru znajdującego się na dole kwiatu. W takich sytuacjach może dojść do nadgryzienia nasady kwiatu i pobieranie nektaru przez powstały otwór – jest to zjawisko rabunku nektaru, ponieważ kwiat nie zostaje zapylony, a jedynie pozbawiony nektaru.
Właściwości borówki amerykańskiej i wartość odżywcza owoców
Owocem borówki amerykańskiej jest jagoda. Jagody borówki zaliczane są do najsmaczniejszych owoców dostępnych w naszym klimacie. Są one soczyste, bardzo aromatyczne, słodkie i bardzo smaczne. Mają wysoką wartość dietetyczną.
W miąższu owoców borówki znajduje się:
– 83,4% wody – 15% cukrów – 0,6% białka – 0,6% tłuszczu – 0,4% wapnia, fosforu i żelaza
Ponadto owoce borówki amerykańskiej zawierają 16 mg% witaminy C oraz witaminy A i B. W porównaniu z jagodami borówki czernicy owoce borówki wysokiej zawierają dwukrotnie większą ilość cukrowców, ale nieco mniej soli mineralnych i witaminy C. Borówki jako wybitnie deserowe owoce, mogą być spożywane na surowo lub w postaci przetworów.
Z owoców borówki można przyrządzać:
- soki
- kompoty
- dżemy
- zupy
- dodatek do omletów, ciast, pierogów
Wymagania glebowe borówki amerykańskiej
Borówka amerykańska należy do roślin stosunkowo wymagających w uprawie, zarówno produkcyjnej jak i amatorskiej. Uprawy udają się przede wszystkim na glebach kwaśnych, lekkich, próchniczych i dostatecznie wilgotnych.
Borówkę z dobrym powodzeniem można uprawiać na glebach:
- leśnych
- po wieloletnich uprawach roślin zbożowych, takich jak żyto
- bardzo żyznych (pod warunkiem, że nie są to ciężkie gliny, bardzo zwięzłe iły lub inne typy ciężkich gleb zlewnych)
- gleby żyźniejsze niż IV klasy użytków rolnych (pod warunkiem rozluźnienia gleby w rzędach roślin)
Pod uprawę borówki nie nadają się natomiast gleby powstałe na torfowiskach niskich, ponieważ nawet po ich zmeliorowaniu i obniżeniu pH.
2 sposoby uprawy borówki
– Ugór czarny – polega na niszczeniu chwastów w rzędach krzewów w sposób ręczny, a między rzędami w sposób zautomatyzowany. Aby te działania były skuteczne, musimy je co jakiś czas powtarzać. Trzeba także uważać aby nie uszkodzić przy tym krzewów borówki, które chcemy odchwaścić. Ta metoda może się sprawdzi w pierwszych latach uprawy, kiedy rośliny nie są tak bardzo rozkrzewione. Zaletą tej metody jest możliwość celowego pozostawienia części chwastów pod koniec lata i wczesną jesienią, dzięki czemu pochłoną nadmiar wody.
– ugór herbicydowy utrzymywany za pomocą herbicydów (łac. herba – trawa, caedo – zabijać) czyli pestycydów służących do zwalczania chwastów – jest to nic innego jak chemiczna pielęgnacja krzewów. Herbicydy możemy stosować przed rozpoczęciem uprawy borówki amerykańskiej (zawierające glifosat, który zwalcza wszystkie rośliny) lub stosować pogłównie w trakcie uprawy (działanie dolistne, doglebowe lub oba jednocześnie). Herbicydy możemy również wyróżnić na te zwalczają chwasty jednoliścienne i dwuliścienne. Niektóre środki chemiczne mogą być stosowanego dopiero w trzecim roku po posadzeniu sadzonek borówki.
Jeśli zadbamy o odpowiednią dostępność wody dla naszych sadzonek, szczególnie na glebach żyznych, ugór herbicydowy oraz mechaniczne niszczenie chwastów będą sprawdzonymi metodami pielęgnacji gleby. Podczas odchwaszczania gleby zaleca się stosowanie czarnej włókniny, która przepuszcza wodę i nawozy oraz zapewnia odpowiednie napowietrzanie gleby. Stosowanie włókniny jest jak najbardziej zalecane w początkowych latach po posadzeniu krzewów borówki, z uwagi na fakt iż przy starszych roślinach nie ma tak dużego zagrożenia chwastami – większe rośliny lepiej zacieniają glebę, a pojedyncze chwasty można wyrywać ręcznie.
W pierwszym roku po posadzeniu roślin można najpierw kilka razy spulchniać glebę w między rzędami. Niszczy się w ten sposób kiełkujące chwasty bez niebezpieczeństwa uszkodzenia korzeni borówki. Latem na tak przygotowanych międzyrzędziach wskazane jest wysianie trawy polecanej do tego typu zadarnień, wałowanie w celu wyrównania powierzchni pola i wgniecenie do gleby nasion trawy. Jeśli po wysianiu trawy nastąp okres suszy, to w miarę możliwości powinno się zastosować deszczowanie aby przed nastaniem zimy trawa powschodziła i dobrze się zakorzeniła. W następnych latach w rzędach roślin chwasty niszczy się mechanicznie lub chemicznie. Między rzędami kosi się trawę co kilka tygodni, do czasu dojrzewania owoców. Następnie pozostawia się niekoszoną w celu lepszego przygotowania się roślin na okres zimy.
Sadzonki borówki amerykańskiej wytwarzają najwięcej korzeni w ściółce z trocin, a najmniej – w ściółce z kory. Na plantacjach o dużym nachyleniu terenu nie poleca się czarnego lub herbicydowego ugoru, na względu na spore ryzyko niszczenia górnej warstwy gleby przez wystąpienie erozji. Na plantacjach zlokalizowanych na małych skłonach, gdzie rzędy roślin usytuowano równolegle do nachylenia terenu, poleca się samoczynne zadarnianie międzyrzędzi lub wysiewanie trawy już w pierwszym roku, aby ograniczyć niebezpieczeństwo niszczenia górnej warstwy gleby na skutek wystąpienia erozji.
Sadzonki borówki amerykańskiej dostępne w sprzedaży wysyłkowej w naszej szkółce.