Przedstawiamy najważniejsze choroby i szkodniki borówki amerykańskiej oraz środki i metody ich zwalczania.
W szkółce Akademia Roślin możesz kupić wiele odmian borówki amerykańskiej wolnych od chorób, w atrakcyjnych cenach.
Antraknoza borówki wysokiej
Sprawca choroby: grzyby z rodzaju Glomerella głównie gatunek Glomerella acutata
Występowanie i rośliny żywicielskie: w warunkach Polski antraknoza borówki wysokiej est chorobą mało znaną i do niedawna rzadko spotykaną. W ostatnich latach notuje się znaczne nasilenie jej występowania. Antraknoza borówki pojawia się przede wszystkim na
dojrzewających owocach.
Objawy antraknozy można obserwować nie tylko w postaci deformacji owoców borówki wysokiej, ale także na innych nadziemnych organach, np. pędach, kwiatach i liściach, jednak najbardziej groźne są infekcje owoców, szczególnie podczas deszczowej pogody. Objawy choroby stają się widoczne dopiero w czasie dojrzewania jagód, które miękną, gniją i masowo opadają. Na ich powierzchni tworzą się różowo-łososiowe krople wydzieliny zawierającej zarodniki grzyba. Zakażeniu mogą ulegać także pędy i liście, na których rozwijają się plamy o różnym kształcie — od drobnych, brązowych do dużych, czarnych.
Grzyb zimuje w porażonych pędach. Wiosną i latem, w warunkach wysokiej wilgotności powietrza zarodnikuje i zakaża pędy, liście, kwiaty i owoce. Szkodliwość choroby jest duża, zwłaszcza w przypadku owoców.
Szkodliwość choroby wzrasta, zwłaszcza w sezonach z ciepłą i wilgotną pogodą w okresie kwitnienia roślin oraz tuż przed zbiorami i w czasie zbioru owoców, kiedy dochodzi do masowego ich gnicia. Bardzo niebezpieczną cechą choroby jest jej utajony przebieg, często na niedojrzałych owocach objawy nie pojawiają się lub są bardzo nieznaczne, a ujawniają się dopiero na owocach dojrzałych, które masowo gniją w czasie transportu i przechowywania.
Ocena zagrożenia
1) w okresie wiosennym (kwiecień—maj)
notować liczbę porażonych pędów w 4 losowo wybranych próbach (po 25 pędów w każdej) w różnych częściach plantacji
* porażenie pędów > 10% świadczy o dużym źródle infekcji stanowiącym zagrożenie dla rozwijających się kwiatów i owoców -> wskazuje na konieczność chemicznej ochrony kwiatów, zwłaszcza w czasie deszczowej pogody
2) następne obserwacje należy wykonać w okresie wybarwiania się owoców
notować liczbę porażonych owoców w 4 losowo wybranych próbach (po 100 owoców w każdej) z krzewów w różnych częściach plantacji
* porażenie owoców > 10% wskazuje na konieczność kontynuacji chemicznej ochrony owoców aż do zbiorów (z zachowaniem karencji)
3) w czasie zbioru należy ocenić porażenie owoców licząc gnijące jagody w próbie 4 x 100 sztuk
przy nasileniu choroby > 3% owoce nie nadają się do przechowywania
W celu prawidłowej diagnostyki choroby należy próbkę owoców umieścić w temperaturze pokojowej w warunkach wysokiej wilgotności powietrza (np. na wigotnej ligninie w plastikowym pudełeczku), Po 2—3 dniach w takich warunkach owoce porażone przez grzyb powodujący chorobę antraknozy pokryją się pomarańczowymi, mokrymi kroplami, w odróżnieniu od owoców porażonych przez Botryfis cinerea (szara pleśń), na których pojawi się biało-szara grzybnia, z szarym nalotem zarodników i od owoców porażonych przez Alternaria spp., na których rozwinie się szarozielona grzybnia.
Profilaktyka polega na uprawie odmian mniej podatnych, sadzeniu zdrowych, kwalifikowanych sadzonek. Pędy z objawami choroby należy wycinać i usuwać z plantacji.
Szara pleśń borówki wysokiej
Sprawca choroby: Botryfis cinerea
Występowanie i rośliny żywicielskie: sprawca choroby jest typowym polifagiem porażającym wiele gatunków roślin uprawnych, w tym sadowniczych (m.in. truskawkę, poziomkę, malinę, jabłoń, gruszę, porzeczkę), zarówno w okresie wegetacji, jak i w czasie przechowywania owoców.
W przypadku borówki wysokiej grzyb atakuje kwiaty, liście, pędy i owoce. Zakażone kwiaty brunatnieją i zasychają. Na liściach tworzą się duże, brunatne, nekrotyczne plamy, a owoce gniją, zwłaszcza w okresie przed zbiorczym, w trakcie obrotu handlowego lub przechowywania. Inną formą choroby jest zakrzywianie i brunatnienie, a następnie zamieranie wierzchołków młodych, niezdrewniałych pędów. Wszystkie porażone organy rośliny w warunkach wysokiej wilgotności powietrza pokrywają się charakterystycznym, szarym nalotem grzybni i zarodnikami konidialnymi B. cinerea.
Silnie porażone pędy zamierają, co jest przyczyną znacznej redukcji plonu.
Ocena zagrożenia
1) w okresie wiosennym (kwiecień—maj)
notować liczbę porażonych pędów w 4 losowo wybranych próbach (po 25 pędów w każdej) w różnych częściach plantacji
* porażenie pędów > 5% świadczy o dużym źródle infekcji stanowiącym zagrożenie dla rozwijających się kwiatów > wskazuje na konieczność chemicznej ochrony kwiatów, zwłaszcza w czasie deszczowej pogody
2) kolejną obserwację należy wykonać tuż po kwitnieniu w celu określenia nasilenia zamierania kwiatostanów
notować liczbę porażonych kwiatostanów w 4 losowo wybranych próbach (po 100 kwiatostanów w każdej) na krzewach rosnących w różnych częściach plantacji
3) w czasie zbioru należy ocenić nasilenie szarej pleśni na owocach licząc gnijące jagody w próbie 4 x 100 sztuk
przy nasileniu choroby > 3% owoce nie nadają się do przechowywania
Pędy z objawami choroby należy wycinać i usuwać z plantacji.
Zamieranie pędów borówki wysokiej
Sprawca choroby: Phomopsis spp.
Występowanie i rośliny żywicielskie: borówka wysoka
Objawy zamierania pędów powodowanym przez Phomopsis spp. mogą być czasami mylone ze zgorzelą pędów powodowaną przez Godronia cassandrae. W wątpliwych przypadkach porażone fragmenty roślin należy poddać badaniom laboratoryjnym w celu poprawnego zidentyfikowania patogenu.
Grzyb zakaża pąki kwiatowe, kwiaty, zranienia pędów, ślady poliściowe. Z porażonych kwiatów przerasta do pędów, tworząc rozległe nekrozy, początkowo brązowe, później srebrzysto-szare. Liście na porażonych pędach stają się czerwone, a pędy zamierają. Występowaniu choroby sprzyjają uszkodzenia pędów (mrozowe, mechaniczne).
Lustracje roślin należy prowadzić w okresach zagrożenia infekcją, co 5—7 dni od momentu posadzenia roślin, a następnie w okresie kwitnienia i po zbiorach. Celem jest określenie terminu pojawienia się choroby na plantacji i tempa jej rozprzestrzeniania się. Oceny zdrowotności dokonuje się na 400 roślinach/liściach/pędach lub owocach, po 100 w każdym z czterech różnych miejsc plantacji.
Zgorzel pędów borówki wysokiej
Sprawca choroby: Godronia cassandrae
Występowanie i rośliny żywicielskie: grzyb występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy borówki wysokiej. Jest także patogenem żurawiny, zarówno pędów, jak i owoców.
Objawy zgorzeli pędów powodowanej przez Godronia cassandrae mogą być czasami mylone z zamieraniem pędów powodowanym przez Phomopsis sp. W wątpliwych przypadkach porażone fragmenty roślin należy poddać badaniom laboratoryjnym w celu poprawnego zidentyfikowania patogenu.
Objawy choroby występują najpierw w dolnej części jednorocznych i dwuletnich pędów, na których wokół miejsca infekcji tworzą się nekroz. Po pewnym czasie kora w miejscu nekroz pęka i łuszczy się, powodując więdnięcie i zamieranie pędów borówki. Niekiedy nekrozy są tak rozległe, że obejmują także szyjkę korzeniową, co powoduje zamieranie całego krzewu. Szkodliwość choroby jest duża na młodych plantacja ponieważ w ciągu dwóch, trzech lat od posadzenia chorych roślin może dojść do ich masowego zamierania.
Bardzo istotne są lustracje młodych plantacji w celu wychwycenia pierwszych objawów choroby. Należy zwrócić szczególną uwagę na wygląd pędów u nasady. Jeżeli w czasie wegetacji krzewy borówki wysokiej mają zmieniony wygląd, słaby wzrost lub zamierają należy dokonać lustracji pod kątem występowania zgorzeli pędów.
Ocena zagrożenia
Pierwsze obserwacje należy prowadzić wczesną wiosną, w okresie bezlistnym roślin, kiedy objawy na pędach są najlepiej widoczne
Lustrację przeprowadza się na 4 próbach liczących po 25 krzewów rosnących w różnych częściach plantacji
Porażenie > 10% pędów uważane jest za duże i wymaga obserwacji rozwoju krzewów w okresie wegetacji i ewentualnej ochrony chemicznej
Porażone pędy należy wycinać poniżej miejsca infekcji i niszczyć.
Chrabąszcz majowy
Chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha), ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola), guniak czerwczyk (Risottrogus solstitialis)
Występowanie i rośliny żywicielskie: najmłodsze krzewy borówki w niektórych rejonach kraju niszczone są przez pędraki: chrabąszcza majowego, chrabąszcza kasztanowca, ogrodnicy niszczylistki, guniaka czerwczyka, a czasami także przez drutowce i opuchlaki, które nie są jednak tak groźne.
Larwy zwane pędrakami spędzają całe życie w glebie, żerują na korzeniach roślin. Rośliny łatwo wyrwać z gleby. Silnie uszkodzone krzewy więdną i mogą zamierać, plon jest niższy i gorszej jakości.
Pędraki chrabąszcza majowego można znaleźć w glebie przez cały sezon wegetacji. Pędraki zjadają korzenie borówki oraz ogryzają korę z szyjki korzeniowej. Uszkodzone rośliny słabną, więdną i z czasem zamierają. W rejonach lasów liściastych lub innych, w których obserwuje się wiele chrząszczy chrabąszcza majowego, pędraki mogą zniszczyć znaczny procent roślin w świeżych nasadzeniach.
Pełny rozwój pędraków trwa od 3 do 4 lat. Chrząszcze pojawiają się w maju i na początku czerwca. Żerują na liściach drzew i krzewów, a samice składają jaja do gleby.
Ocenę zagrożenia przez szkodniki żyjące w glebie najlepiej przeprowadzić w sierpniu lub w pierwszej połowie września, przed założeniem plantacji. Jeżeli liczebność szkodnika jest wyższa niż próg zagrożenia, najlepiej wybrać inne, nie zasiedlone pole, lub przeprowadzić efektywne zwalczanie szkodników.
Na polu o powierzchni I ha należy wyznaczyć 32 punkty, po przekątnych. W tych miejscach pobrać próby ziemi z dołków o wymiarach 25 cm (szerokość) x 25 cm (długość) x 30 cm (głębokość), co odpowiada powierzchni 2 m2 pola.
Pobraną ziemię trzeba przesiać się przez sito i policzyć larwy znalezionych gatunków szkodników. W ten sposób określa się zagęszczenie szkodnika w 30 cm strefie korzeniowej roślin na powierzchni 1 m2 pola.
Próg ekonomicznej szkodliwości dla borówki przyjmuje się na poziomie jednego pędraka i jednego drutowca w strefie korzeniowej roślin na powierzchni 1 m2.
Liczebność pędraków można ograniczyć w okresie od maja do sierpnia, stosując kilkakrotnie do uprawy gleby, np. bronę talerzową oraz uprawiając grykę, która zawiera taniny hamujące rozwój pędraków.
Muszka plamoskrzydła
Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii) jest muchą z rodziny wywilżyn (Drosophilidae), z rzędu muchówek (Diptera), gatunek pokrewny do znanej u nas muszki owocowej Drosophila melanogaster
Występowanie i rośliny żywicielskie: muszka plamoskrzydła jest gatunkiem inwazyjnym, o bardzo dużym znaczeniu gospodarczym. Po raz pierwszy została wykryta i opisana w Japonii około 80 lat temu. W wyniku szerokiej wymiany handlowej w 1980 roku wykryto ją na Hawajach, gdzie spowodowała straty ekonomiczne. We wrześniu 2008 roku stwierdzono jej obecność na plantacji maliny w Kalifornii, w Stanach Zjednoczonych, skąd przemieściła się dalej do kolejnych stanów USA, Kanady, Meksyku, Ekwadoru i Brazylii. W Europie pierwsze muchy odłowiono w 2008 roku w Hiszpanii i Włoszech, a następnie we Francji. W latach 2010—2014 muszka plamoskrzydła została stwierdzona w kolejnych krajach takich, jak: Szwajcaria, Chorwacja, Austria, Słowenia, Portugalia, Belgia, Holandia, Wielka Brytania, Niemcy, Węgry, Grecja, Czechy, Słowacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Bułgaria.
W Polsce zachodniej została wykryta na plantacji borówki wysokiej jesienią 2014 roku oraz na plantacji maliny w południowej części kraju. Muszka plamoskrzydła jest gatunkiem polifagicznym (wielożernym), który może występować na wszystkich dojrzewających i nieuszkodzonych owocach miękkich zarówno uprawnych, takich jak np.: borówka wysoka, malina, jeżyna, truskawka, porzeczka, morela, brzoskwinia, czereśnia, wiśnia, śliwa i in., jak i dziko rosnących, np. bez czarny, jagoda leśna, jeżyna, czereśnia ptasia, antypka i in.
Na skórce dojrzewającego owocu jest widoczne niewielkie zranienie, przez które samica złożyła jajo. Dalszą destrukcję owocu powodują larwy, które żywią się jego miąższem. W przypadku jaj złożonych do owocu tuż przed zbiorem, można nie zauważyć uszkodzenia skórki a wyraźne uszkodzenia powstałe podczas żerowania larw widoczne są później, np. w przechowalni, w transporcie oraz w czasie obrotu. Skórka na zasiedlonych owocach zaczyna zapadać się wokół miejsca uszkodzenia, powodując uwidocznienie się blizny, która wtórnie zostaje zaatakowana przez grzyby patogeniczne (np. Botryfis cinerea sprawcę szarej pleśni) lub owady, żywiące się sokiem i miąższem owoców, powodując dalsze jego gnicie. Dodatkowo, zarówno larwy jak i dorosłe osobniki D. suzukii, mogą przenosić drożdże i bakterie, przyspieszają intensywność procesu gnilnego owoców. Owoce uszkodzone przez larwy D. suzukii są miękkie i gniją wyczuwalny jest zapach fermentującego soku, tracą wartość konsumpcyjną i handlową.
Monitoring powinien być prowadzany przez wszystkich plantatorów (także w ogrodach działkowych), gdyż tylko wczesne wykrycie szkodnika, pozwoli na podjęcie działań ograniczających jego liczebność i powodowane straty gospodarcze. Do monitoringu muszki plamoskrzydłej można wykorzystać pułapki i płyn wabiący wykonany we własnym zakresie według receptury włoskiej. Pułapkę można wykonać np. z czworokątnej butelki/pojemnika typu PET o pojemności 1,0—1,5 1, z szeroką szyjką. W górnej części należy wywiercić kilka małych otworów o średnicy 2—3 mm z 3 stron, przez które mogą wchodzić odławiane muchy, wlać płyn i zamknąć. Jako płyn wabiący można stosować mieszaninę, np. 200 ml octu winnego (jabłkowy) + 50 ml czerwonego wina, która wabi muchy. Tak przygotowane pułapki zawiesza się na grubszych pędach krzewów lub na specjalnych kołkach, na wysokości owocowania krzewów. Pułapki należy kontrolować raz w tygodnió. Wskazane jest co 2—4 tygodnie całkowicie wymienić płyn wabiący (atraktant), w pułapce na inny, gdyż muchy przyzwyczajają się do zapachu i omijają pułapkę, lecąc dalej w poszukiwaniu owoców, do których mogą złożyć jaja.
Jako średni próg zagrożenia przyjmuje się 10—100, wysoki — 100—300, bardzo wysoki > 300 odłowionych osobników na pułapkę na tydzień.
Jeśli w pułapkę w ciągu tygodnia odłowi się poniżej 10 much, to zagrożenie ze strony tego szkodnika można uznać za niskie.
Mszyce (Aphididae)
Mszyca trzmielinowo-burakowa (Aphis fabae), mszyca brzoskwiniowa (Nectarosiphon persicae — Myzus persicae)
Występowanie i rośliny żywicielskie: mszyce to owady wielożerne i mogące przenieść się na borówki z innych roślin w ogrodzie. Pierwsze
wiosenne pokolenia często żerują na chwastach. Sprzyja im także nadmierne zagęszczenie roślin w ogrodzie.
Stadium zimującym prawie wszystkich wymienionych gatunków są jaja składane na pędach atakowanych roślin — najczęściej w pobliżu pąków lub w innych zakamarkach stwarzających dobre warunki przetrwania. Mszyce żerują w koloniach na wierzchołkach pędów i liściach wierzchołkowych, wysysając soki roślinne, co powoduje deformację opanowanych części rośliny.
Szkodliwość polega na zahamowaniu wzrostu pędów i osłabieniu owocowania. Na gęstych i słodkich wydzielinach mszyc, zwanych „rosą miodową”, rozwijają się grzyby sadzakowe, co ogranicza asymilację liści, a także pogarsza jakość owoców.
Ocena zagrożenia
Od wiosny do końca lata: przeglądać krzewy na obecność mszyc na wierzchołkach pędów i na najmłodszych liściach oraz na dolnej stronie wyrośniętych liści.
Próg ekonomicznej szkodliwości: powyżej 5% zasiedlonych pędów
Ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola)
Występowanie i rośliny żywicielskie: ogrodnica niszczylistka pospolicie występująca na żywopłotach przede wszystkim różanych, na skrajach
lasów i w ogrodach. W sadach bardzo często pojawia się na jabłoni, truskawce, malinie, porzeczce, borówce amerykańskiej.
Chrząszcze ogrodnicy niszczylistki nalatują na krzewy w maju oraz na początku czerwca i wyjadają nieregularne dziury w liściach, ale mogą też wyżerać z zewnątrz zawiązki owoców. Ich żerowanie zwykle nie trwa długo. Dorosłe chrząszcze po okresie żerowania na liściach składają jaja do gleby. Pod koniec lipca i w sierpniu wylęgają się z nich larwy, zwane pędrakami. Są one zwinięte w podkówkę i mają barwę kremowo-białą z brązową głową, dorastają do 20 mm długości. Pędraki odżywiają się głównie korzeniami traw i chwastów. Przy bardzo dużym zagęszczeniu populacji larwy mogą powaznie uszkodzić korzenie drzewek w szkółkach. Jesienią pędraki przemieszczają się w głębsze warstwy ziemi, gdzie spędzają zimę. Wiosną następnego roku wznawiają aktywność, kontynuują żerowanie i powiększają swoje rozmiary. W maju następuje przepoczwarzenie i wylatują chrząszcze.
Kontrolować występowanie chrząszczy na roślinach.
Pryszczarek borówkowiec (Dasyneura vaccini)
Występowanie i rośliny żywicielskie: pryszczarek borówkowiec jest notowany w Polsce na borówce wysokiej i żurawinie od co najmniej kilku lat. Jest najgroźniejszym szkodnikiem borówki nie tylko na plantacjach owocujących, lecz przede wszystkim w matecznikach i szkółkach.
Uszkodzenia powodują larwy pryszczarka. Żerują one na najmłodszych liściach, na wierzchołkach pędów. Zasiedlone i uszkodzone przez larwy liście są charakterystycznie zwinięte, skręcone, zdeformowane, brązowieją i zasychają. W wyniku uszkodzenia najmłodszych listków następuje zamieranie wierzchołka wzrostu, wybijanie pędów z bocznych pąków, nadmiernie ich rozkrzewione, Pryszczarek ogranicza wzrost i owocowanie roślin. Największe szkody wyrządza na plantacjach matecznych i w szkółkach redukując liczbę pędów nadających się na sadzonki oraz silnie ograniczając wzrost sadzonek, pogarszając jakość materiału szkółkarskiego. Może być rozprzestrzeniany z sadzonkami (w glebie znajdującej się w pojemnikach).
Ocena zagrożenia
Od wczesnej wiosny do końca okresu wzrostu pędów: przeglądać krzewy i wierzchołki pędów na obecność uszkodzeń powodowanych przez larwy pryszczarka.
Próg ekonomicznej szkodliwości: 10% zasiedlonych wierzchołków.
W ramach profilaktyki sadzić tylko sadzonki pochodzące z kwalifikowanych szkółek. Zbierać i niszczyć uszkodzone wierzchołki z larwami, zanim zejdą na przepoczwarczenie.
Szpeciel pączkowy borówki (Acalitus vaccini)
Występowanie i rośliny żywicielskie: szpeciel pączkowy borówki obok pryszczarka borówkowca, a także mszyc jest największym zagrożeniem w uprawie borówki wysokiej.
Szpeciele wysysają soki z komórek, przez co pozbawiają roślinę asymilatów. Zerują na pąkach kwiatowych, kwiatach i zawiązkach owoców.
Owoce mogą być źle wykształcone, rozwijają się częściowo, a ich skórka staje się chropowata. Wzrost krzewów jest osłabiony, kwiaty i zawiązki
owocowe mogą opadać, a uszkodzone owoce tracą wartość handlową. Prawdopodobnie jest wektorem wirusów powodujących choroby
wirusowe borówki.
Ocena zagrożenia
1) wiosną
Przeglądać pąki w poszukiwaniu zimujących szpecieli.
Brak określonego progu ekonomicznej szkodliwości, na zagrożonych plantacjach zabieg wykonać wiosną, kiedy szpeciele rozpoczynają żerowanie na liściach.
2) w okresie kwitnienia i dalszym okresie wegetacji
Przeglądać kwiaty i zawiązki owoców na obecność szpecieli. Sprawdzać obecność szpeciela w pąkach, głównie wierzchołkowych.
Kontrolować ordzawienie owoców i chropowatą skórkę.
Brak określonego progu ekonomicznej szkodliwości, na zagrożonych plantacjach zabieg wykonać wiosną, kiedy szpeciele rozpoczynają żerowanie na liściach.
Szpeciel pączkowy borówki jest rozprzestrzeniany z sadzonkami. Dokładnie kontrolować zdrowotność sadzonek.
Wciornastek różówek (Thrips fuscipennis) i inne wciornastki
Występowanie i rośliny żywicielskie: wciornastka różówka można spotkać przede wszystkim na różach oraz na wielu gatunkach roślin z rodziny różowatych (truskawka, malina, aronia, jeżyna, drzewa owocowe), a także na magnoli, porzeczkach i borówce. Wyrządza szkody lokalne, w cieplejszych rejonach kraju w uprawach gruntowych i pod osłonami.
Dorosłe wciornastki i larwy żerują głównie na kwiatach, ale także na najmłodszych liściach. Wciornastki uszkadzają rośliny nakłuwając 1 wysysając komórki skórki liścia. Powoduje to powstawanie na liściach srebrzystoszarych przebarwień i ciemnozielonych plamek (odchody). W przypadku zaatakowania rośliny przez liczną kolonię szkodników, liście mogą nawet zasychać. Zerujące licznie wciornastki mogą ograniczać zawiązywanie owoców oraz powodować ich deformację. Wciornastki mogą przenosić wirusy roślinne.
Najprostszy sposób sprawdzenia czy na roślinach są wciornastki to podłożenie białej kartki pod liście i kwiaty, na których podejrzewa się żerowanie wciornastków. Następnie należy energicznie potrząsać rośliną i sprawdzić co spadło na kartkę. Jeżeli na kartce pojawiają się około 1 mm długości szybko poruszające się ciemne lub żółte „kreseczki”, a do tego będzie ich dość dużo, to oznacza, że są wciornastki. Aby dokładniej przyjrzeć się szkodnikom, trzeba użyć szkła powiększającego (dla zaobserwowania cech pozwalających rozpoznać gatunek wciornastka; potrzeba lupy powiększającej przynajmniej 10-krotnie).
Ocena zagrożenia
Przed kwitnieniem oraz regularnie aż do zbioru owoców.
Kontrolować dorosłe wciornastki przy użyciu żółtych lub niebieskich tablic lepowych, które należy sprawdzać I raz w tygodniu notując liczbę osobników wciornastka, sprawdzać liście i wierzchołki wzrostu, pąki kwiatowe, kwiaty i młode zawiązki na obecność wciornastków (larwy i dorosłe).
Próg ekonomicznej szkodliwości to obecność 1—2 osobników na tablicy przed kwitnieniem oraz — kilkanaście osobników na tablicy w okresie przed zbiorem owoców.
Zwójkówki liściowe (Tortricidae): zwójka różóweczka (Archips rosanus), zwójka plameczka (Rhopobota naevana) i inne zwójkówki
Występowanie i rośliny żywicielskie: zwójkówki liściowe, mogą stanowić zagrożenie
lokalnie, zwłaszcza wtedy, gdy uszkadzane są owoce.
W maju i na początku czerwca charakterystycznym objawem występowania zwójkówek są zwinięte wzdłuż nerwu pojedyncze liście lub luźno sprzędzione rozety liściowe na wierzchołkach pędów. Zerujące w nich gąsienice mogą uszkadzać młode zawiązki owocowe.
Gąsienice zwójki plameczki sczepiają własną przędzą razem 3, 4 młode liście lub kilka wierzchołków i żerują wewnątrz takiej kryjówki. Uszkadzają kwiaty i zawiązki owoców. Gąsienice wgryzają się do jednorocznych pędów borówki na wysokości 5—15 cm od wierzchołka wzrostu, drążą tunel w kierunku podstawy pędu. Latem liście żółkną, a na pędach widoczne są otwory wejściowe gąsienic, wielkości około 1 mm.
Wierzchołki pędów brązowieją, zamierają, łamią się, a w miejscu złamania z rdzenia wysypują się trocinowate odchody gąsienicy. Niszczona może być znaczna liczba wierzchołków pędów, co osłabia owocowanie. W wyniku tego następuje wybijanie pędów bocznych i nadmierne krzewienie się roślin. Zaniepokojone gąsienice spuszczają się na ziemię na nitce z własnej przędzy.
Podstawową trudność w ochronie przed tą grupą szkodników obejmującą kilka gatunków, różniących się między sobą wrażliwością stadiów rozwojowych, terminem uszkadzania owoców, stanowią problemy z ich rozpoznaniem. Aby zabiegi były skuteczne, konieczne jest właściwe określenie gatunku zwójkówki i odpowiednie dobranie terminu jej zwalczania.
Zalecane są częste lustracje plantacji, także latem i przed zbiorem, w których pomocne mogą być pułapki feromonowe do odłowu samców.