Jeżyna bezkolcowa to modna roślina, rodząca owoce bogate w substancje prozdrowotne. Coraz częściej sadzona na działkach w ogródkach. Poznaj sprawdzone odmiany jeżyny bezkolcowej.
W szkółce Akademia Roślin możesz kupić sadzonki jeżyny bezkolcowej, w atrakcyjnych cenach.
Do niedawna barierą w uprawie jeżyny był brak odmian o wysokiej jakości owoców i odpornych na przemarzanie. Na szczęście to już przeszłość. Wielka różnorodność jeżyny w środowisku naturalnym stała się podstawą do hodowli odmian uprawnych. Taka hodowla prowadzona jest obecnie w 13 kraach na świecie. Polski program hodowlany rozpoczął dr Jan Danek w 1979 r., a obecnie prowadzą go dwa ośrodki w Brzeznej.
W wyniku ich prac do Krajowego Rejestru wpisano kilka bezkolcowych odmian (m.in. Polar, Ruczaj, Gaj, Brzezina). Pod tymczasową ochroną prawną znajduje się nowa, wartościowa odmiana Gracja. Równocześnie na dużą skalę prowadzone są prace, dzięki którym wkrótce pojawią się nowe polskie odmiany powtarzające owocowanie.
Odmiany jeżyn do ogródka
Wybór jeżyn bezkolcowych jest teraz tak duży, że sadząc kilka odmian, zapewnimy sobie ciągłość zbiorów od sierpnia aż do października. Dostępne są odmiany pochodzące z różnych ośrodków hodowlanych, jednak te polskie mają większą odporność na przemarzanie, głównie dzięki temu, że zostały wyselekcjonowane w naszych warunkach klimatyczno-glebowych.
Najwcześniej dojrzewanie owoców (ok. 20 VI) rozpoczyna odmiana Loch Tay. Jest to odmiana bezkolcowa. Owoce są duże lub średniej wielkości (do 5 g), jędrne i smaczne, rzadko porażane przez szpeciele. Dobrze znoszą warunki długiego transportu. To odmiana wystarczająco odporna na przemarzanie. Starsze krzewy nie wymagają przykrycia na zimę.
Brzezina – plenna odmiana polskiej hodowli, jest godna uwagi ze względu na bardzo wczesny termin dojrzewania owoców (pocz. VII). Owoce są średniej wielkości, jędrne i smaczne, z dużą zawartością ekstraktu. Są atrakcyjne, bardziej odporne od pozostałych polskich odmian na porażenie przez szpeciela jeżynowca. Są również mniej podatne na oparzenia słoneczne. Zachowują dobrą trwałość pozbiorczą. Pędy są zdrowe, odporne na przemarzanie.
Pod k. VI dojrzewanie owoców rozpoczyna amerykańska, bezkolcowa, plenna odmiana Arapaho. Krzewy rosną silnie. Owoce są średniej wielkości lub duże. Do wczesnych odmian należy szwajcarska Asterina. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się w poł. VII. Owoce są duże, jędrne, błyszczące, słodkie, nawet te nie w pełni dojrzale. Rośliny są zdrowe, wytrzymałe na przemarzanie.
Navaho to bezkolcowa, amerykańska odmiana o średniej wielkości owoców. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się pod k. VII (lub nawet w VIII). Odmiana uprawiana na dużą skalę w USA, ze względu na dobry smak owoców. W pierwszej dekadzie sierpnia, owocuje Black Satin. Następne w kolejności są Orkan oraz Tumbo.
Standardową deserową odmianą, najpopularniejszą w Europie Zachodniej, jest Loch Ness. To szkocka, bezkolcowa odmiana, ceniona ze względu na wysoką plenność, bardzo duże i smaczne owoce, dojrzewające od pot. VIII do X.
Większość polskich odmian jeżyn — Polar, Gaj i Ruczaj pełnię zbioru osiąga w VIII. Odmiana Gaj charakteryzuje się silnym wzrostem. Pędy są sztywne, często rozgałęzione, bez kolców. Owoce — duże lub bardzo duże, smaczne, do bezpośredniego spożycia i do przetwórstwa. Ruczaj — jej krzewy silnie rosną. Wydają kilka do kilkunastu silnych pędów „z karpy”, nie tworzą odrostów korzeniowych. Pędy są bez kolców, sztywne. Rośliny są mało podatne na przemarzanie. Owoce deserowe i do przetwórstwa, zwarte i twarde o mocnej skórce. Polar — odmiana o silnym wzroście. Pędy bez kolców, sztywne, o dobrej zdrowotności. Owoce są bardzo atrakcyjne, duże lub bardzo duże, jędrne, smaczne, deserowe i do przetwórstwa. Owoce porażane są przez szpeciela jeżynowca (mniej niż u odmiany Gaj).
Chester — późna, bezkolcowa odmiana. Owoce są średniej wielkości, dojrzewają nawet do drugiej pot. IX. Odmiana bardzo plenna (10—15 kg/krzew).
Bogactwo jeżyny
Owoce jeżyny są bogate w cukry, kwasy organiczne, związki mineralne. Zawierają znaczące ilości prowitaminy A, witaminę C i z grupy B, a także jedną z największych ze wszystkich owoców zawartość witaminy E (witamina młodości). Jeżyny są bogatym źródłem antocyjanów — barwników roślinnych o silnych właściwościach przeciwutleniających. Mogą one zmniejszać ryzyko powstania otyłości, choroby wieńcowej serca, różnych typów raka, wpływać na poprawę pamięci u osób starszych.
Znaczenie zdrowotne mają także przetwory — soki, dżemy, galaretki, nalewki. Sok działa napotnie i wykrztuśnie. Zalecany jest w przeziębieniach i stanach gorączkowych. Może być pomocny w dolegliwościach przewodu pokarmowego i leczeniu nerwicy.
Liście Mają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Są składnikiem mieszanek używanych w leczeniu arteriosklerozy, nadciśnienia tętniczego, chorób neurologicznych. Ekstrakt z liści spowalnia procesy starzenia się skóry. Liście jeżyny są zasobniejsze w związki fenolowe od liści maliny.
Prowadzenie krzewów
Jeżyny mogą być prowadzone w formie szpaleru pojedynczego lub kolumnowego. Pierwszy z nich polega na pozostawieniu 4—5 pędów na metr bieżący rzędu, wzdłuż którego należy rozciągnąć drut i przywiązać do niego rośliny. Jest to niezbędne, gdyż pędy pod wpływem ciężaru owoców rozchylą się na boki, co utrudni zbiór owoców i prace pielęgnacyjne. W systemie kolumnowym rośliny wysadzamy przy pojedynczych podporach, pozostawiając do 5 pędów w krzewie. Pędy podwiązujemy do podpór.
Pielęgnacja
Wycinamy wszystkie stare pędy po owocowaniu. Wczesnym latem zbytnio wyrosłe pędy roczne przycinamy na wysokość 160 cm. Stymuluje to wytwarzanie pędów bocznych, na których tworzy się wówczas więcej pąków kwiatostanowych. Wiosną pędy boczne skraca się na długości 25 cm. W tym samym czasie należy również pozbyć się nadmiernej liczby młodych pędów rocznych oraz tych, które przemarzły lub zostały uszkodzone. Ważne jest również systematyczne usuwanie odrostów korzeniowych. Niewielkie jagodniki można zakładać na agrotkaninach chroniących przed zachwaszczeniem.